Evde Rakı Yapımı

EVDE RAKI YAPIMI

Evde üretilen herşey güzeldir de evde rakı yapmanın keyfi gerçekten bambaşka oluyormuş. Artan fiyatlar nedeniyle kendi rakısını üretenler kervanına sonunda ben de katıldım. Önce hazır etil alkol kullanarak sonra da klasik damıtma yöntemiyle artık kendi rakımı kendim yapıyorum. Gelinimiz Özlem yaptığım rakıya bir isim bulup logo  hazırladı “merdivenaltı”. İlgilenenler, internette bu konuda değişik yöntem ve gereçlerle rakı yapımını anlatan yazı ve videolar olduğunu bilirler. Ben biraz da merak edilen konuları ele alarak kendi deneyimimi ve görüşlerimi aktarmak istiyorum.

Gelinimiz Özlem'in hazırladığı logo

Evde rakı yapmanın iki yolu var:

1.      Kısa ve kolay yol:  “tarımsal amaçlı” %96 lık etil alkolü su ile %45’e düşürmek ve anason aroması ile şeker ilave etmek,

2.      Uzun ve zor yol: Şeker veya şekerli meyvelerden fermantasyon (mayalanma) yoluyla %10-12 alkollü suma yapmak ve bunu damıtarak alkol seviyesini yükseltip, anason ilave ettikten sonra tekrar damıtmaktır.

Kısa ve Kolay Yol ile ilgili notlar:

-         Kullanılan etil alkolün “tarımsal amaçlı” olması önemli. İçine içki yapılmaması için katkı maddesi konulan ve “temizlik amaçlı” kullanılan etil alkol ile içki yapılmaz. Satılan alkolün etiketinde bu bilgiler yazar. İyi marka bir etil alkol kullanmak uygun olur. Çevrenizde rakı yapan birinden bunu kolayca öğrenebilirsiniz.

-         Sadece etil alkol (etanol da denir) kullanılmalıdır. Başka bir çeşit alkol , özellikle metil alkol (metanol da denir) öldürücü olabilir.

-         Piyasada bulacağınız etil alkol %96 lıktır. Yani 1 litrenin 0,96 litresi (960 mililitre) etil alkoldür. İçtiğimiz rakı %45 (hacmen) alkol içerir. 1 litre etil alkolü rakı seviyesine düşürmek için içine  0,96/0,45 =  1,13 litre su ilave edilir.

-         Kısa yoldan rakı yapmanın formülü şöyledir:

-         1 lt %96lık etil alkol

-         1,13 lt kaliteli içme suyu

-         27 ml anason aroması

-         4 ml yaş üzüm aroması

-         13 gr toz şekeri

Bu karışımı mikserle karıştırıp en az üç hafta bekletilirse kaliteli bir rakı olur.

Böyle bir rakı yapımı için özel araç gereç gerekmez, yapması beş dakika alır ve litresi yaklaşık 25-30 liraya gelir.

Uzun ve Zor Yolla ilgili notlar:

-         Fermantasyon için bidon veya su damacanaları ile bir miktar hortum, damıtma yapmak için imbik-soğutucu, ölçüm ve değerlendirme için dereceli kap, alkolmetre (ve mümkünse bir el refraktometresi) gereklidir.

-         Bu araç gereçler aşırıya kaçılmazsa 1500-3500 TL tutar. Ben yaklaşık 2500 TL harcadım.

-         Fermantasyon yapmak için mayalanabilir herhangi bir meyve, tahıl veya sadece şeker, pekmez kullanılabilir. Ama rakı için en klasiği kuru veya yaş üzümdür. Kullanılan meyve ne kadar tatlı olursa o kadar iyi alkol verir. Mayalanma sırasında bakterileri engellememesi için kullanılacak meyva’nın üzerinde koruyucu veya ilaç olmamalıdır. Ben işlenmemiş (potasa bandırılmadan) kurutulmuş üzüm kullanarak başladım. Ancak yeterince tatlı olmadığı için toz şeker şurubu ile karıştırdım.

-         Fermantasyon için 19 litrelik su damacanalarının kullanıldığını görürsünüz ve bu çok uygun bir yöntemdir. Fermantasyonun 20-30 derece arası bir sıcak ortamda üç hafta devam eder. Çıkan koku ile karbondioksit nedeniyle insanlı ortamlarda yapılacaksa bidonların hortumları mutlaka dışa verilmelidir.

-         Kuru veya yaş üzüm kullanırken üzüm zamanı alınan bir yıllık malzemenin bozulmadan en azından ilk damıtmalarının yapılması gerekir. Bu da eylül ve ekim aylarında fazlaca iş yükü demektir.

-         Damıtma için iki tip imbik vardır. Re-flux ve pot. Detaylarını internette bulabilirsiniz ama kısaca re-flux imbik, pot imbiğin üzerine içi bakır bulaşık teli tepilmiş bir parça ilave edilen halidir. İmbik satıcılarından  birine dönüştürülebilir halde bulabilirsiniz. Re-flux imbik (boyu uzatılmış) sumanın ilk damıtılması için hızlı bir damıtma sağlar zamandan kazanırsınız. Bu şekilde alacağınız alkole anason ilave edip bir gün beklettikten sonra bu sefer pot imbikle (ilave boy kısmı çıkararak) damıtma yapabilirsiniz. Anason ilavesinden sonra re-flux kullanılmaz çünkü aromayı yok eder.

Pot imbik

 

Re-flux imbik

-         Damıtma işlemi sırasında soğutucuda kullanılmak üzere bol miktarda buza ihtiyaç vardır. Özellikle ard arda planlayacağınız imbikleme işlemleri için bu bir sorun olabilir. 10 saatlik bir damıtma sırasında 15-20 kg arası buz gerekir. Eğer iki-üç gün damıtma yapacaksanız ya çok hızlı buz yapan bir makineye ya da buz stoklamak için yere ihtiyacınız olacaktır.

-         Damıtma sürelerine bakacak olursak; 30 litrelik küçük boy  re-flux imbiğimle ilk damıtma yaklaşık 10 saat sürüyor.  İlk damıtımdan 4-5 litre arası %50-60 alkol aldığımdan, üç gün arka arkaya ilk damıtım yaptıktan sonra aldığım toplam 15 litre kadar alkolü anason tohumuyla bir gece beklettikten sonra pot imbikte bir kerede 7 saatte 12 litre rakı hazırlamış oluyorum.  Damıtma süreleri uzun olduğu için imbik için rahat ve uygun bir yer seçmek önemli. Hesaplarıma göre her litre rakı için yaklaşık 6 saat zaman harcamış oluyorum.

-         Elektrikli rezistansla imbiği ısıtacaksanız, ya ısıtıcı ile birlikte sıcaklığı sabit tutacağınız bir regülatör gerekli ya da benim yaptığım gibi elektrikli ısıtıcı ile 78 dereceye kadar ısıttıktan sonra kapatıp imbiğin altına önceden yerleştirdiğim küçük piknik tüpünü yakarak kolayca ısıyı kontrol edebilirsiniz. Regülatör fiyatının 1000 TL civarında olduğunu da belirtmem lazım.

-         Damıtma yöntemiyle yaptığım rakının litresi 18 liraya geliyor ama buna aldığım araç gerecin maliyeti dahil değil. Kolay yola kıyasla her litrede 10 lira ucuz olduğunu düşünürsek, ilk harcanan 2500 lirayı çıkarmak için 250 litre rakı yapmak gerektiğini de unutmamalı.

-         Lezzet açısından, üzümden yapılmış rakı şüphesiz hazır alkolden yapılan rakıdan daha iyi.

Fermantasyon ve damıtma ile rakı yapmak için ilk yatırım maliyeti 1500-3500 arası olabilir ve bir litre rakı yapmak için 6 saat ve 18 lira harcanır.

Sonuçta iki yöntemi karşılaştıracak olursak, kolay yol ile beş dakikada 25-30 liraya hazır etil alkol kullanarak rakı yapılabilir. Ancak aradığı rakı lezzetinden ödün vermeyenler, ilk yatırım maliyeti karşılayıp bu işe vakit ve yer ayırabiliyorlarsa klasik fermantasyon-damıtma yöntemi birkaç denemeden sonra ne kadar değerli olduğunu kanıtlayacaktır.  

 1 Ekim 2018