SU KUYUSU AÇMAK MI ? YAĞMUR SUYU BİRİKTİRMEK Mİ ?
Foça’daki arazimizde inşaata
başlayınca en sık karşılaştığım sorulardan biri “kuyu açacak mısın ?”
olmuş, yağmur suyu toplayacağım cevabı
birçok kişiyi şaşırtmıştı. İnsan gücüyle açılmış fazla derin olmayan yüzey kuyularının
çok eskiden beri kullanılmakta olduğunu, günümüzde kamyon üstüne monteli küçük
sondaj kulesiyle birkaç yüz metreye kadar su sondajı yapılıp dalgıç pompayla su
çıkarıldığını çoğumuz biliriz ama ondan
çok daha eski olan yağmur suyu sarnıçlarını pek hatırlamayız. Yağmur suyu
toplayan sarnıçlar özellikle kışların yağışlı, yazların kurak geçtiği Ege
kıyılarında tarihte yaygın olarak kullanılmıştır. Bunlardan birçoğunun
kalıntılarını görmek hala mümkün. Anadolu’da asırlar boyu kullanılan yağmur
suyu toplama tekniğini biz unuturken günümüzde batılı bazı şirketler çatı
sularının temizlik ve bahçe sulamada kullanılması için ekolojik ve ekonomik
ürünlerle piyasadalar.
Ben bu yazımda her iki
seçeneğin belirgin özelliklerini ele alarak seçim yapacakları biraz aydınlatmak
istiyorum.
Su Kuyusu Açmak
Öncelikle şunu belirteyim ki
ülkemizde diğer yer altı zenginlikleri
gibi yer altı suları devlete aittir. Bu nedenle derinliği 10 metreyi
geçen yer altı suyu kuyusu açmak izne ve yer altı suyu kullanmak ücrete
tabidir. Bu sondajlar derinlik ve
kullanılan ekipman nedeniyle pahalı olduğu gibi zaman içinde verim düşmesi ve
(kum/kil dolması ile) tıkanma riski de taşırlar. Ayrıca dalgıç pompaların tamir
veya değişim için çıkarılıp tekrar indirilmesi de ucuz değildir. Yüksek debili bazı kuyularda yüzeyde kum ve
kil ayırıcı ekipman (de-sander, de-silter) kullanılması gerekebilir. Ama en
önemli konu bence kirli/toksik yüzey sularının bu kuyulara sızma tehlikesidir. Sondajı yapılan yer altı suyu kuyusunda
kuyuya indirilen muhafaza borusunun dışına beton pompalanmazsa bu borunun içine
indirilen dalgıç pompanın çekeceği su sadece hedef yer altı tabakasından değil
yüzeyden itibaren her tabakadan gelecektir. Düzgün bir şekilde sondajı yapılıp
tamamlanan yer altı su kuyusunun çizimini Şekil-1’de veriyorum. Bu şekilde
açılmış bir su kuyusunu bu güne kadar görmediğimi de ilave etmek isterim.
 |
| Şekil-1 Düzgün tamamlanan bir su kuyusu |
Yağmur Suyu Biriktirmek
Yağmur suyunu
biriktirebilmek için öncelikle bölgede yağmur yağması gereklidir. Bölgenin on
yıllık yağmur istatistiklerini meteorolojinin web sitesinde bulmak mümkün. Örneğin
Foça Ege’de en az yağmur alan yerlerden
biri olduğu ve yıllık en az 60 cm yağmur yağdığı için, yazın 60 tonluk su
kullanımı için 100 m2 toplama alanı
(çatı) gereklidir. Toplama sistemi, çatı oluklarından gelen boruları depoya
yönlendirmeden ibaret olduğu için basit ve ucuz olmakla birlikte, su tankları
yapılacak seçime ve kapasitelerine göre farklılık gösterir. Tanklar toprak altına
yerleştirilecekse bu ekstra maliyet getirir. Beton bir zemine yerleştirilecek
renkli (güneş ışığı almayan) polietilen veya fiberglas tanklar daha
ekonomiktir. Yağmur suyu biriktirmekle yörenizdeki erozyonu önler, özellikle
bahçe-bitki sulama için çok uygun bir su elde edersiniz. Tanklardaki suyu basınçlı
bir sisteme vermek için ekonomik bir hidrafor yeterlidir. Tankların yılda bir
temizliği/yıkanması gerekir.
Artan çevresel duyarlık ve
uzun vadeli ekonomik tercih sonucu, yağmur suyunu biriktirip kullananların
sayısı hızla artarken bu konuda hem bilgilendirme hem de teşvik ile yer altı su
kullanımını azaltmak yararlı olabilir. Su kuyusu açarak hem kendi hem de
komşumuzun altındaki suyu tükettiğimizi unutmamalıyız.
16 Eylül 2018
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder