SÜRDÜRÜLEBİLİR KAZANÇ PEŞİNDE

SÜRDÜRÜLEBİLİR KAZANÇ PEŞİNDE

Yüksek enflasyonla başa çıkmaya çalıştığımız şu günlerde herkes kazancını korumanın peşinde. Sabit (TL) gelirli çalışanlar masrafları kısmak için uğraşmaktan  başka bir şey yapamazken, serbest çalışanlar ve şirket sahipleri tarife veya fiyatlarını kendince ayarlamaya, birikmiş (TL) parası olanlar da yatırım araçlarını değiştirerek varlıklarını korumaya çalışıyor. Aslında olay “papazı dövdürmeyecektik” olayıdır. Ülke krizi atlatmadan; legal hareket eden hiç kimse uzun süren bu krizden kazançlı çıkamaz. Bir alandaki kazanç, diğer alanlardaki kayıplarla sıfırlanacağından toplamda reel kazancı korumak bile büyük başarıdır.

Bu durumdan olumsuz etkilenenlerin başında sabit (TL)geliri olanlar var ve eğer sabit gelirlerini enflasyon oranında artırmayı başaramadılarsa veya yardım eden yakınları yoksa işleri zor.  Maaşlı çalışanların çoğu ve emekliler, enflasyon oranında zam alamadı ve sadece bir-iki kira geliriyle geçimini sağlayanlarla birlikte enflasyonla  mücadelede en ön safta savaşmaya gönderildiler.

Serbest çalışanlar ve şirket sahipleri kazançlarını korumak için; fırsatçılık yapmıyorlarsa bile karanlık bir odada yol bulurcasına gelecekle ilgili kendi öngörülerini kullanarak ürün ve hizmetlerinin fiyatlarını artırıyorlar. Ancak uzun süren bir krizde; bu öylesine bıçak sırtı bir yol ki krizin sonuna kadar dayanabilmeleri, hala müşteri bulacak kadar uygun ama kazanç sağlayacak kadar iyi bir fiyat politikası izleyebilmelerine bağlı. Şimdiden yolda kalanlar, bu kesimde de büyük kayıplar olacağının işaretini veriyor.

Birikmiş parası veya menkul yatırımı olanlar da şaşırmış durumda. Krizin başından beri ezber bozan önlemler, enflasyonu indiremese de menkul kazançlarda belirsizliği artırdı. Herkes parasını bir yatırım aracından diğerine taşıyarak, reel kazanç sağlamak için uğraşıyor. Alın terinden artırdıklarını bir kenara koyarak ailesi için bir yatırım yapmayı düşünen para piyasalarının acemisi bir kesim var ki; yüksek kazanç hayaliyle yaptıkları her yanlış hamlede paralarının eriyip gittiğini görüyor.  Çünkü pek çok menkul yatırımcısının hedefinde, şekilde verdiğim kazanç-risk ilişkisinde “teaser=iştah kabartan” diye adlandırılan yüksek kazanç var. Kazancın büyüklüğünün cazibesi, riskin büyüklüğünü unutturacak kadar zehirli olduğundan birçok yatırım mağduru bu tuzağa düşüyor.

Ekonomik kriz ortamında sürdürülebilir kazanç peşinde koşanlar, durup etraflarına baksalar paranın nerede olduğunu görebilirler. Her ülkede milyonlar fakirleşirken, milyarder sayısındaki artış, kapitalist sistemin yaşamlarımızı nasıl esir aldığını gösteriyor.

25 Kasım 2022